Kemik iliği nakli

Hematolojide kanser ve kanser dışı kan hastalıklarının tedavi oranı her geçen gün artmaktadır. Kemik iliği nakli, hematolojik hastalıkların tedavisinde önemli bir yere sahip olan elit bir tedavi yaklaşımıdır. Yeni gelişen teknolojiler sayesinde, kan ve göbek kordonundan ve kemik iliğinden kök hücreler elde edilerek kan kanserlerinin tedavisinde “Kemik iliği nakli” olarak da bilinen kök hücreler kullanılmaktadır.

Kök hücre nakilleri, kök hücrelerin elde edildiği kaynağa göre “kemik iliği nakli”, “periferik kök hücre nakli” ve “kordon kanı nakli” olarak adlandırılır. Kişinin kendi kök hücreleri kullanılarak nakil yapılırsa “otolog kök hücre nakli”, sağlıklı bir donörden alınan kök hücrelerle nakil yapılırsa “allojenik kök hücre nakli” olarak adlandırılır. Her iki nakil türünün uygulama yöntemleri ve hasta için oluşturdukları riskler birbirinden farklıdır. Ülkemizde yıllık nakil sayısı 4 binin üzerindedir.

Kök hücre naklinin ağırlıklı olarak yapıldığı hastalık grubu lösemiler, lenfomalar ve multipl miyelom gibi yaygın kan kanseri türleridir. Kemik iliği yetmezliğine neden olan hastalıklar, bazı solid organ kanserleri ve ülkemizde özellikle sık görülen talasemi gibi kalıtsal hastalıklar ve bazı bağışıklık sistemi hastalıkları da önemli kullanım alanlarıdır.

Otolog kök hücre nakli

Otolog ve allojenik kök hücre nakillerinin etki mekanizmaları ve uygulama yöntemleri birbirinden farklıdır. Otolog kök hücre naklinin amacı, hastaya yüksek doz kemoterapi ve/veya radyoterapiyi birlikte vererek kanser hücrelerini öldürmektir.

Allojenik kök hücre nakli

Allojenik kök hücre naklinin tedavi edici etkisi farklıdır. Bu işlemde, otolog kök hücre naklinde olduğu gibi, kanser hücrelerini öldürmek için hastaya yüksek doz kemoterapi ve/veya radyoterapi verilir. Bu yüksek doz tedavinin etkisiyle, tıpkı otolog kök hücre naklinde olduğu gibi, hastanın kemik iliğindeki kan oluşturan hücreler yok edilir. Yüksek doz tedaviden sonra, otolog kök hücre naklinden farklı olarak, hastanın kendi kök hücreleri yerine sağlıklı bir donörden toplanan yeterli sayıda kök hücre nakledilir.

Kimler Donör Olabilir?

Kemik iliği nakli için alıcının ve vericinin kan grubunun aynı olması gerekmez. Farklı kan gruplarına sahip kişiler arasında da nakil yapılabilir. Önemli olan hasta ve verici (alıcı ve verici) arasındaki doku grubu antijenlerinin ne kadar benzer olduğudur. Doku uyumu, naklin başarısını doğrudan etkileyen faktörler arasındadır.

Kemik İliği Nasıl Alınır?

Kemik iliği kök hücre toplama işlemi, ameliyathane koşullarında genel anestezi altında yapılır. Özel iğnelerle kemiğe girilir ve kemik iliği enjektörlere çekilir. Belirli miktarda alınan kemik iliği kök hücreleri çeşitli filtreleme işlemlerinden geçirildikten sonra hastaya intravenöz olarak verilir.